Kolejne usprawnienia w polubownym rozwiązywaniu sporów

• Poland

• Litigation and dispute management
• Other

12-02-2016

Od 1 stycznia 2016 r. zaczęły obowiązywać przepisy Ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów. Przeprowadzone zmiany mają na celu upowszechnienie mediacji i arbitrażu w sprawach cywilnych poprzez wprowadzenie systemu usprawnień proceduralnych i organizacyjnych wpływających m.in. na czas i koszty postępowania. Ustanowiona zostaje również instytucja stałych mediatorów przy sądach okręgowych.

Najważniejsze zmiany w przepisach o mediacji

• Umocnienie pozycji mediatora poprzez umożliwienie mu wspierania stron w formułowaniu propozycji ugodowych, a nawet wskazania przez niego, na zgodny wniosek stron, sposobu rozwiązania sporu, który nie będzie jednak dla stron wiążący.
• Obowiązek zachowania w tajemnicy faktów ujawnionych w toku mediacji nie tylko przez mediatora, ale również strony i wszelkie inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym, chyba że strony zwolnią z niego mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym.
• Obowiązek informowania w pozwie, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu, a w przypadku, gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienia przyczyn ich niepodjęcia. Brak informacji w powyższym zakresie stanowić będzie brak formalny pozwu.
• Możliwość sądowego wezwania stron do wzięcia udziału w spotkaniu informacyjnym dotyczącym polubownych metod rozwiązywania sporów albo wezwania stron do osobistego stawiennictwa na posiedzeniu niejawnym w celu dokonania oceny, czy skierować sprawę do mediacji.
• Możliwość skierowania stron do mediacji przez sąd na każdym etapie sprawy, więcej niż jeden raz w toku tego samego postępowania.
• Pierwszeństwo stron przy wyborze mediatora oraz zamieszczania dodatkowych informacji dotyczących kwalifikacji na liście stałych mediatorów prowadzonej przez prezesa właściwego sądu okręgowego w celu ułatwienia wyboru. 
• Uprawnienie mediatora do zapoznania się z aktami sprawy zaraz po przystąpieniu stron do mediacji, chyba że strona nie wyrazi na to zgody w terminie tygodnia, a także obowiązku niezwłocznego przekazania mediatorowi danych kontaktowych stron i ich pełnomocników przez sąd.
• Zachowanie przez wierzyciela pozytywnych skutków związanych z przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia objętego wnioskiem o przeprowadzenie mediacji, jeżeli wierzyciel wniesie pozew w terminie kolejnych trzech miesięcy.
• Zaliczenie kosztów mediacji, prowadzonej na skutek skierowania przez sąd, do wydatków sądowych. Umożliwi to zwolnienie osób niezamożnych od kosztów mediacji, a także dalsze ulgi finansowe dotyczące  kosztów sądowych, takich jak: (i) zwolnienie od opłaty sądowej wniosku o zatwierdzenie ugody pozasądowej zawartej przed mediatorem oraz (ii) zwrot całości uiszczonej opłaty sądowej stronom, jeśli do zawarcia ugody dojdzie jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy w pierwszej instancji.
• Możliwość obciążenia kosztami postępowania strony, która w sposób oczywiście nieuzasadniony odmówiła poddania się mediacji, niezależnie od wyniku sprawy. 

Najważniejsze zmiany w przepisach o arbitrażu 

• Wprowadzenie jednoinstancyjności prowadzonych w sądach powszechnych spraw o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroków krajowych sądów polubownych oraz postępowań ze skarg o uchylenie wyroku sądu polubownego (tzw. postępowania postarbitrażowe).
• Skrócenie terminu na wniesienie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego z trzech do dwóch miesięcy.
• Ujednolicenie zasad dla postępowań sądowych i arbitrażowych w przypadku upadłości przedsiębiorcy, gdyż zapis na sąd polubowny nie będzie tracił obecnie mocy pomimo ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, a toczące się przed sądem polubownym postępowania nie będą umarzane (art. 428 ust. 84 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne).

Co istotne, wprowadzono również korzystne rozwiązania w zakresie prawa podatkowego, aby zachęcić strony, a w szczególności przedsiębiorców, do polubownego rozwiązywania sporów. Omawiana ustawa wprowadza możliwość rozliczania faktury korygującej i innych dokumentów korygujących w zakresie korekty przychodu oraz kosztów uzyskania przychodów (korekta podstawy opodatkowania w PIT i CIT) w bieżącym okresie rozliczeniowym.