Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) opublikował na początku marca br. opinię w sprawie zagrożeń związanych z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu (ML / TF), mających wpływ na sektor finansowy Unii Europejskiej.

Wśród zidentyfikowanych przez EUNB zagrożeń w zakresie ML/TF znajdują się takie, które mają zastosowanie do całego systemu finansowego oraz takie, które dotyczą konkretnych sektorów. Wykaz obejmuje również zagrożenia ML/TF, które wynikają z szerszych wydarzeń, takich jak pandemia COVID-19 lub brexit, mających wpływ zarówno na przestrzeganie przepisów AML / CFT przez przedsiębiorstwa, jak i na nadzór prowadzony przez właściwe organy. W opinii zawarto zalecenia dla właściwych organów, których celem jest likwidacja zidentyfikowanych luk.

Jakie znaczenie ma opinia EUNB?

• Opinia została wydana zgodnie z art. 6 ust. 5 Dyrektywy IV AML, który zobowiązuje EUNB do wydawania co dwa lata opinii na temat ryzyka ML/TF wpływającego na sektor finansowy UE. 
• Opinia i związane z nią sprawozdanie będą stanowić źródło informacji do Ponadnarodowej Oceny Ryzyka przygotowywanej przez Komisję Europejską.
• Jako uzupełnienie opinii EUNB opracował interaktywne narzędzie umożliwiające uzyskanie dostępu do opisu wszystkich zagrożeń związanych z ML/TF, o których mowa w opinii. Narzędzie dostępne jest na stronie European Banking Authority. 
• Sprawozdanie opiera się na opiniach wyrażonych przez właściwe organy krajowe w kwestionariuszu dotyczącym zagrożeń w zakresie ML/TF oraz działań nadzorczych, a także informacjach uzyskanych przez EUNB w kontekście jego prac. 

Na co EUNB zwraca uwagę w opinii?

• Wskazuje międzysektorowe zagrożenia w zakresie ML/TF oraz pokazuje, w jaki sposób zmieniły się ryzyka zidentyfikowane w uprzednio wydanej opinii. 
• Zwraca uwagę na zagrożenia wynikające z rozbieżnych praktyk organów nadzorczych w różnych krajach członkowskich UE oraz na rozbieżności legislacyjne wynikające z różnego podejścia do szczegółowości implementacji dyrektyw AML przez państwa członkowskie. W tym kontekście widać, że potrzebne są zapowiedziane przez KE prace nad rozporządzeniem regulującym AML oraz powołaniem wspólnego organu nadzorczego dla wszystkich państw członkowskich.
• Wskazuje szereg nowych ryzyk wynikających z pandemii COVID-19, m.in. konieczność obniżania przez instytucje obowiązane wydatków na walkę z ML/TF z uwagi na ich stan ekonomiczny, a także brak przystosowania się do zdalnej identyfikacji i weryfikacji klientów.
• EUNB zwraca uwagę na fakt stosowania przez instytucje polityki de-riskingu, wskazując, że praktyka ta stwarza ryzyko w obszarze ML/TF, ponieważ klienci dotknięci efektami tego podejścia mogą uciekać się do alternatywnych kanałów płatności w celu zaspokojenia swoich potrzeb finansowych. W związku z tym monitoring wykonywanych przez nich transakcji może być niemożliwy i utrudni wykrywanie i zgłaszanie transakcji podejrzanych, a w konsekwencji uniemożliwi zapobieganie ML/TF
• EUNB podkreśla, że aktywnie monitoruje rozwój branży Fintech/RegTech i wspiera „Digital Finance Strategy” opublikowaną przez KE we wrześniu 2020 r. Zachęca organy krajowe do zapoznania się i zrozumienia, jak funkcjonują rozwiązania proponowane przez Fintech i jak mitygować pojawiające się w tym zakresie zagrożenia, np. poprzez odpowiednie szkolenia dla tej branży.

 

Data wpisu: 22 marca 2021

• Zdaniem FATF organy nadzoru odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu ML/TF. Zapewniają, że instytucje obowiązane rozumieją ryzyko, na jakie narażona jest ich działalność, oraz sposoby jego ograniczania. Między innymi w związku z tym FATF zachęca kraje członkowskie do zmiany tzw. podejścia "tick-box" w procesie monitorowania instytucji obowiązanych na nadzór oparty na ryzyku, co pozwoli organom nadzoru skoncentrować zasoby tam, gdzie ryzyko jest najwyższe. Takie podejście będzie jednocześnie mniej uciążliwe dla sektorów o niższym ryzyku, co jest kluczowe dla utrzymania, a nawet zwiększenia poziomu integracji finansowej.
• Wytyczne powstały jako efekt szerokich konsultacji z członkami FATF, organami regionalnymi o podobnym zakresie działań jak FATF – z łącznie 205 jurysdykcji, organami przedstawicielskimi sektora prywatnego oraz interesariuszami integracji finansowej.
• Pełny tekst wytycznych dostępny jest na stronie The Financial Action Task Force (FATF).

Na co FATF zwraca uwagę w wytycznych?

• Przejście przez organy na typ nadzoru opartego na ryzyku wymaga czasu i może stanowić wyzwanie. Wymaga ono przede wszystkim zmiany kultury nadzoru.
• Organy nadzoru muszą współpracować z rządem i sektorem prywatnym, aby dogłębnie zrozumieć ryzyko, na jakie narażone są podmioty podlegające ich nadzorowi. Branże, które podlegają ich nadzorowi, potrafią różnić się między sobą zasadniczo. Różne są także ich problemy i cele.
• Organy nadzoru muszą posiadać odpowiednie uprawnienia, umiejętności i zasoby, a także wsparcie polityczne i organizacyjne. Muszą stale aktualizować swoją wiedzę na temat ryzyka oraz dostosowywać i ulepszać swoje podejście nadzorcze.
• Podejście oparte na ryzyku sprawi, że wysiłki organów nadzoru zmierzające do wykrywania i zapobiegania przepływom finansowym napędzającym ML/TF będą bardziej skuteczne. FATF podkreśla, że lepiej jest wykrywać i zapobiegać ML/TF niż ścigać osoby odpowiedzialne za działalność przestępczą.

Wytyczne składają się z trzech części:

• Część 1 – Ogólne wytyczne dotyczące nadzoru opartego na ryzyku, które wyjaśniają, w jaki sposób organy nadzoru powinny oceniać ryzyko, na jakie narażone są nadzorowane przez nie sektory, a także nadawać priorytety swoim działaniom, zgodnie z podejściem opartym na ryzyku.
• Część 2 – Strategie radzenia sobie z powszechnymi wyzwaniami w zakresie nadzoru opartego na ryzyku oraz przykłady takich działań z różnych jurysdykcji, w tym przykłady strategii nadzorowania sektorów niefinansowych oraz dostawców usług związanych z aktywami wirtualnymi.
• Część 3 – Przykłady krajowe zebrane z sieci globalnej, dotyczące nadzoru nad sektorem finansowym, dostawcami usług związanych z aktywami wirtualnymi i innymi podmiotami sektora prywatnego.

 

Data wpisu: 30 marca 2021

Przewodnik składa się obecnie z pięciu części:

• Część 1 Wprowadzenie do zasad przeciwdziałania praniu pieniędzy dla zawodowych księgowych 
• Część 2 Podejście oparte na szacowaniu ryzyka 
• Część 3 Zakładanie spółki  
• Część 4 Transferowanie aktywów  
• Część 5 Doradztwo podatkowe 

Na co IFAC zwraca uwagę w przewodniku?

• Przewodnik wskazuje, jak przebiega typowy proceder ML/TF i wyjaśnia kluczowe pojęcia z tego zakresu.
• Znajdujemy w nim informacje o tym, jak rozumieć podejście oparte na oszacowaniu ryzyka i jak je stosować w praktyce. Dodatkowo, autor pochyla się nad rozumieniem ryzyka geograficznego, ryzyka związanego z klientem oraz ryzyka związanego z usługami.
• Przewodnik zwraca uwagę na to, w jaki sposób przestępcy wykorzystują usługi związane z zakładaniem spółek oraz z transferowaniem aktywów, i na jakie kluczowe sygnały ostrzegawcze zwrócić uwagę w takiej sytuacji.
• Autor przewodnika pochyla się także nad usługami doradztwa podatkowego, a konkretnie nad tym, jak struktury tworzone w celach legalnego zmniejszania opodatkowania mogą także umożliwić przenoszenie aktywów lub środków pieniężnych, które mogą również obejmować wpływy pieniężne z działalności przestępczej.

 

Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu została podpisana przez prezydenta. Zostanie ona niezwłocznie ogłoszona w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia. Część przepisów zacznie jednak obowiązywać dopiero po upływie odpowiednio 3 i 6 miesięcy.  

Kiedy zacznie obowiązywać?

• Nowelizacja Ustawy AML wdraża unijną Dyrektywę V AML. 10 stycznia 2020 r. upłynął termin na jej implementację.
• Ustawa wejdzie w życie po 14 dniach od dnia jej ogłoszenia, ze wskazanymi poniżej wyjątkami.
• Po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy wejdą w życie m.in. przepisy dotyczące: zmian w katalogu instytucji obowiązanych zasad udostępniania i pozyskiwania informacji i dokumentów przez GIIF m.in. we współpracy z zagranicznymi FIU.
• Po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy wejdą w życie m.in. przepisy dotyczące: zmian w stosowaniu środków bezpieczeństwa finansowego ochrony sygnalistów funkcjonowania CRBR, w tym katalog podmiotów zobowiązanych do dokonania zgłoszenia UBO działalności regulowanych na rzecz spółek lub trustów oraz działalności w zakresie walut wirtualnych.

Czego dotyczą najważniejsze zmiany?

• Rozszerza katalog instytucji obowiązanych.
• Wprowadza zmiany w zakresie stosowania środków bezpieczeństwa finansowego.
• Zmienia przepisy dotyczące funkcjonowania CRBR i rozszerza katalog podmiotów zobowiązanych do zgłoszenia UBO.
• Uznaje za działalności regulowane działalność na rzecz spółek lub trustów oraz działalność w zakresie walut wirtualnych, a także wprowadza dodatkowe wymogi ich dotyczące.
• Upoważnia MF do wydania rozporządzenia wskazującego wykaz stanowisk i funkcji publicznych, których piastowanie równoznaczne jest z uzyskaniem statusu PEP. Rozszerza katalog kar administracyjnych.
• Wprowadza zmiany w zakresie obowiązku ochrony sygnalistów.

 

 

Dta wpisu: 13 kwietnia 2021

 

• GIIF opublikował na swojej stronie internetowej Sprawozdanie GIIF z realizacji ustawy AML w 2020 r.
• GIIF przypomina w pierwszej kolejności, że realizował zadania w 2020 r. w warunkach COVID-19, co stanowiło dodatkowe wyzwanie, w szczególności jeżeli chodzi o podejmowane przez GIIF działania analityczne, kontrolne czy związane z wymianą informacji na poziomie krajowym i zagranicznym, które nie mogły być wykonywane – jak w przypadku dużej części obowiązków administracji publicznej – w ramach tzw. pracy zdalnej.
• GIIF zaznacza, że wpływ pandemii na ML/TF był o wiele bardziej bezpośredni. Miała ona szczególnie duże przełożenie na pojawiające się nowe zagrożenia, jak i intensyfikację niektórych zagrożeń już wcześniej zidentyfikowanych.
• GIIF przypomniał o Komunikacie nr 23 z kwietnia 2020 r., w którym na nie wskazywał. 

• W 2020 r. znacząco wzrosła liczba zawiadomień GIIF do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa ML/TF – w przypadku zawiadomień głównych o ok. 18,1% w stosunku do 2019 r., a w przypadku zawiadomień uzupełniających o ok. 15,1%. 
• Wzrost odnotowano także w zakresie liczby blokad rachunków (o ok. 4,8% w porównaniu do 2019 r.) oraz łącznej kwoty zgromadzonych na nich środków. 
• W 2020 r. GIIF przeprowadził 7 kontroli: banki – 3, notariusze – 2, podmioty rynku hazardowego – 1, towarzystwa funduszy inwestycyjnych – 1.
• Na podstawie informacji od sygnalistów, które wpłynęły do GIIF w 2020 r., założono w prowadzonym rejestrze sygnałów społecznych 50 spraw (samych zgłoszeń wpłynęło ponad 150 – zarówno w postaci elektronicznej, jak i papierowej).
• Część zgłoszeń, która wpłynęła do GIIF, została przekazana zgodnie z właściwością do właściwych organów.

Jakie nieprawidłowości najczęściej ujawniał GIIF?

Najczęściej stwierdzane przez GIIF nieprawidłowości to:

• niewprowadzenie lub niedostosowanie do przepisów ustawy oceny ryzyka ML/TF i wewnętrznych procedur
• brak ustalenia osób odpowiedzialnych za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie AML
• nieprzeprowadzenie bądź nieprawidłowe przeprowadzanie analizy i oceny ryzyka związanych ze stosunkami gospodarczymi lub z transakcją okazjonalną
• niestosowanie środków bezpieczeństwa finansowego i wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego
• niedopełnienie obowiązków w zakresie stosunków gospodarczych z PEP brak szkoleń dla pracowników organizacji
• niezrealizowanie obowiązków niezwłocznej blokady rachunków i składania zawiadomień do GIIF.

A co z postępowaniami administracyjnymi?

• W 2020 r. GIIF wszczął 19 postępowań administracyjnych. W przypadku 11 z nich wszczęcie nastąpiło w związku ze stwierdzonymi w wyniku kontroli GIIF nieprawidłowościami, a w przypadku 8 postępowań – w wyniku kontroli innych organów. 
• W 2020 r. GIIF zakończył 14 postępowań wydaniem decyzji administracyjnych nakładających na instytucje obowiązane kary administracyjne w postaci kar pieniężnych. 
• W 2020 r. Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej prowadził 6 postępowań odwoławczych od decyzji GIIF. W rezultacie przeprowadzonych postępowań odwoławczych Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej wydał 4 decyzje administracyjne, w tym 3 decyzje o nałożeniu na instytucje obowiązane kar administracyjnych w postaci kar pieniężnych. 
• W 2020 r. złożono 1 skargę na decyzję Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej do WSA. W 2020 r. NSA oddalił w całości 1 skargę kasacyjną.

Czy kontrolował tylko GIIF?

W swoim sprawozdaniu GIIF wskazuje na kontrole prowadzone przez instytucje nadzorujące, które przekazały GIIF ich wyniki.

Z danych będących w posiadaniu GIIF na dzień 5 lutego 2021 r. wynika, że w 2020 r.:

• Narodowy Bank Polski przeprowadził 329 kontroli kantorów
• Komisja Nadzoru Finansowego przeprowadziła 17 kontroli 
• Prezesi Sądów Apelacyjnych przeprowadzili 110 wizytacji w kancelariach notarialnych
• Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa przeprowadziła 4 kontrole w Spółdzielczych Kasach Oszczędnościowo Kredytowych
• Ministrowie lub starostowie przeprowadzili 1 kontrolę w fundacji
• Urzędy Celno-Skarbowe przeprowadziły 15 kontroli.

A co na przyszłość?

• GIIF wskazuje w sprawozdaniu, że opracowuje projekt strategii przeciwdziałania ML/TF, zawierający plan działań mający na celu ograniczenie ryzyka związanego z ML/TF. 
• W 2020 r. kontynuowano rozpoczęte w 2019 r. prace nad strategią. Wstępny projekt strategii był na roboczo dyskutowany w ramach KBF, a następnie korygowany i uzupełniany, m.in. w zakresie nowych wyzwań, które postawiła przed nami pandemia COVID-19. W październiku 2020 r. przygotowany przez GIIF projekt uchwały w sprawie przyjęcia strategii ML/TF został wpisany do wykazu prac Rady Ministrów.
• Uwagi zebrane w ramach konsultacji międzyresortowych zostały omówione na ostatnim w 2020 r. posiedzeniu KBF. Umożliwiły one przygotowanie skorygowanej wersji projektu strategii, która w 2021 r. jest przedmiotem dalszych prac w celu uzyskania opinii Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego.

 

Data wpisu: 19 kwietnia 2021

O jakie podmioty rozszerzono katalog?

• Przedsiębiorcy świadczący działalność polegającą na doradztwie w zakresie podatkowym, w tym działalność polegającą na świadczeniu usług w zakresie sporządzania deklaracji, prowadzenia ksiąg podatkowych czy udzielania porad (bądź opinii lub wyjaśnień) z zakresu prawa podatkowego (dotychczas katalog obejmował jedynie doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych, prawników zagranicznych, biegłych rewidentów i podmioty prowadzące księgi rachunkowe).
• Przedsiębiorcy obracający lub pośredniczący w obrocie dziełami sztuki, antykami czy przedmiotami kolekcjonerskimi. Za działalność objętą regulacjami ustawy uznana została wszelka działalność w ramach domów sztuki oraz domów aukcyjnych czy też działalność w tym zakresie podejmowana w ramach wolnego obszaru celnego. Katalog ten jest otwarty, a działalność w ramach obrotu dziełami sztuki podlega regulacjom ustawy, jeżeli transakcje zawierane w jej zakresie przekraczają wysokość 10.000 euro, w tym także poprzez mniejsze transakcje, które mogą zostać uznane za powiązane.

Nad czym obecnie powinny skupić się te podmioty?

Zmiany dotyczące rozszerzenia katalogu instytucji obowiązanych wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.

W tym czasie podmioty, które zostaną nowymi instytucjami obowiązanymi, powinny przygotować się na wejście do grona instytucji obowiązanych i wdrożyć wszystkie wymogi ustawy AML, w tym:

• przygotować i przyjąć procedurę AML,
• zaimplementować do organizacji przepisy dotyczące ochrony sygnalistów i przyjmowania od nich zgłoszeń, 
• przeprowadzić wewnętrzną ocenę ryzyka, 
• przeszkolić pracowników w zakresie obowiązków wynikających z ustawy, 
• wyznaczyć MLRO. 

 Data wpisu: 27 kwietnia 2021

 

Podmioty zobowiązane do wpisu do CRBR

Nowelizacja rozszerza katalog podmiotów, które będą zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych (UBO) do CRBR o:

• trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP lub nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium RP, w imieniu lub na rzecz trustu, spółki partnerskie, europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, 
• spółki europejskie, 
• spółdzielnie, 
• spółdzielnie europejskie, 
• stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS, 
• fundacje. 

Odnotowywanie rozbieżności – nowy obowiązek

• Instytucje obowiązane będą musiały także odnotować rozbieżności między informacjami zgromadzonymi w CRBR a ustalonymi przez nie informacjami o UBO klienta.
• W przypadku pojawienia się wątpliwości będą one zobowiązane podjąć czynności w celu wyjaśnienia przyczyn tych rozbieżności.
• Jeżeli rozbieżności zostaną potwierdzone, instytucje obowiązane będą zobligowane do przekazania organowi właściwemu w sprawach CRBR zweryfikowanej informacji o tych rozbieżnościach wraz z uzasadnieniem i dokumentacją dotyczącą odnotowanych rozbieżności.
• W praktyce zmiana ta może przysporzyć instytucjom wiele problemów wynikających chociażby z tego, że instytucje obowiązane mają różne podejście do ustalania UBO, jako że ustawa AML pozostawia sporą swobodę interpretacyjną w tym zakresie.

Na czym powinny skupić się podmioty, których zmiany dotyczą?

• Przepisy dotyczące zmian w CRBR wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.
• Przepisy przejściowe nowelizacji stanowią, że podmioty, które zostały objęte obowiązkiem zgłoszenia UBO do CRBR, muszą dopełnić tego obowiązku w terminie 3 miesięcy od wejścia w życie przepisu nakładającego na nie ten obowiązek. W praktyce oznacza to, że powinny one zgłosić swoich UBO do CRBR w ciągu 9 miesięcy od momentu ogłoszenia nowelizacji w Dzienniku Ustaw.
• Wszystkie instytucje obowiązane powinny zacząć z kolei pracę nad odpowiednim zmodyfikowaniem stosowanych w ich organizacjach procedur przeciwdziałania ML/TF, w szczególności w zakresie identyfikowania i weryfikowania rozbieżności między informacjami znajdującymi się w CRBR a tym, co podał im klient.

 

 

Co zmieniają nowe przepisy w sytuacji sygnalistów?

Przepisy rozszerzają ochronę także na sygnalistów, którzy niekoniecznie są pracownikami instytucji obowiązanej, ale wykonują czynności na rzecz instytucji obowiązanej na podstawie innego rodzaju umów niż umowa o pracę.

Nowelizacja wprowadza zapisy, zgodnie z którymi instytucje obowiązane zapewniają pracownikom oraz innym osobom wykonującym czynności na rzecz instytucji obowiązanej ochronę przed podejmowaniem wobec nich działań o charakterze represyjnym lub wpływających na pogorszenie ich sytuacji prawnej lub faktycznej, lub polegających na kierowaniu gróźb. Także same instytucje, jak również ich pracownicy oraz inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji, nie mogą sami podejmować wobec sygnalistów takich działań, w tym kierować wobec nich gróźb.

Dodatkowa ochrona dla osób składających zawiadomienia

Nowelizacja wprowadza także analogiczny obowiązek ochrony przed represjami, kierowaniem gróźb i pogorszeniem sytuacji prawnej lub faktycznej pracownika lub innej osoby wykonującej czynności związane z realizacją przez instytucje obowiązane obowiązków składania zawiadomień do GIIF mogących wskazywać na podejrzenie ML/TF, podejrzane transakcje czy też podejrzenie pochodzenia wartości majątkowych z przestępstwa innego niż ML/TF.

Osoby narażone na ww. działania są uprawnione do zgłoszenia ich GIIF. Sposób odbierania takich zgłoszeń, postępowanie z nimi i ich przechowywanie, a także informowanie o działaniach, jakie mogą być podejmowane po przyjęciu zgłoszenia, mając na względzie konieczność zapewnienia odpowiedniej ochrony, w tym ochrony danych osobowych, osoby dokonującej zgłoszenia, określi Minister Finansów w drodze rozporządzenia. Należy spodziewać się, że pojawi się ono w ciągu najbliższych 6 miesięcy.

 

Data wpisu: 10 maja 2021

Czym jest Strategia przeciwdziałania ML/TF?

Zgodnie z Ustawą AML GIIF ma obowiązek opracować projekt strategii przeciwdziałania ML/TF w oparciu o Krajową Ocenę Ryzyka. Strategia powinna zawierać plan działań mających na celu ograniczenie ryzyka związanego z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu.

Projekt strategii przedkładany jest do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, która przyjmuje ją w drodze uchwały. Wcześniej opiniował go Komitet Bezpieczeństwa Finansowego. Był on także akceptowany przez Ministra Finansów. 11 maja 2021 r. w Monitorze Polskim opublikowano Uchwałę nr 50 Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2021 r. w sprawie przyjęcia strategii przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, której załącznikiem jest strategia przeciwdziałania ML/TF. Pełny tekst znajduje się tutaj >>

Co zawiera Strategia ML/TF?

Strategia określa m.in. priorytety rozwoju KSPPPFT.

• Zwiększenie skuteczności działania JAF i jednostek współpracujących w zakresie analizy informacji poprzez wykorzystanie podejścia opartego na ryzyku.
• Dostosowanie katalogu instytucji obowiązanych i ich obowiązków do pojawiających się zagrożeń oraz potrzeb informacyjnych. Harmonizacja i usprawnienie zasad nadzoru i kontroli nad instytucjami obowiązanymi.
• Optymalizacja trybu, zakresu i jakości wymiany informacji oraz dostępu do informacji.
• Zorganizowanie skutecznego systemu szkoleń oraz wymiany wiedzy i doświadczeń. Określenie jednolitych zasad generowania informacji, w szczególności danych statystycznych potrzebnych do przeprowadzania oceny skuteczności KSPPPFT i jej elementów.

Strategia zakłada, że priorytety zostaną osiągnięte do 2023 r.

 

Data wpisu: 17 maja 2021

Nowa definicja PEP

• W dniu 15 maja 2021 r. weszły w życie przepisy nowelizacji Ustawy AML, które wprowadzają nową definicję PEP.
• Nowa definicja, w przeciwieństwie do poprzedniej, jest ogólna i nie wskazuje konkretnych nazw stanowisk funkcjonujących w polskiej rzeczywistości. Odsyła w tym zakresie do rozporządzenia Ministra Finansów, które ma wskazać konkretne stanowiska, jakie powinny być zaliczane do nadających status PEP.

Na czym polega główny problem dla instytucji obowiązanych?

• Rozporządzenia jeszcze nie ma i nie będzie go co najmniej do końca października 2021 r., ponieważ przepis upoważniający Ministra Finansów do wydania takiego rozporządzenia wejdzie w życie dopiero 31 października 2021 r.
• Możliwa jest taka interpretacja obecnego brzmienia definicji, która pozbawi statusu PEP część osób uważanych za PEP do 15 maja 2021 r. – instytucje powinny wziąć to pod uwagę przy monitorowaniu stosunków gospodarczych klienta i pobieraniu od niego dodatkowych danych.

Co instytucje obowiązane mogą zrobić w okresie przejściowym?

• Nie ma na to pytanie idealnej odpowiedzi, a kwestia jest ważna, ponieważ w przypadku stosunków gospodarczych z PEP instytucje obowiązane powinny stosować wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego, muszą także pobierać dodatkowe dane. Nie jest zrozumiałe, z jakiego powodu ustawodawca uznał, że przepis modyfikujący i uogólniający definicję powinien wejść w życie prawie pół roku wcześniej, niż przepis upoważniający Ministra Finansów do wydania rozporządzenia precyzującego wykaz.
• Interpretacja samego ustawowego brzmienia definicji może wskazywać na to, że wykaz PEP zawęzi się chociażby z tego względu, że wyłączono grupy stanowisk średniego i niższego szczebla. Może się więc okazać, że skoro stosujemy teraz wzmożone środki bezpieczeństwa wobec danych aktywnych klientów z uwagi na status PEP, to jest to nasza maksymalna grupa docelowa, która miejmy nadzieję nie rozszerzy się po wydaniu rozporządzenia.
• Konieczna wydaje się jednak weryfikacja chociażby tej grupy docelowej w okresie przejściowym, bowiem stosowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa to także pobieranie dodatkowych danych od klientów, do czego powinniśmy mieć podstawę w ustawie AML. Jeżeli więc ktoś utracił status PEP po 15 maja 2021 r., to monitorując relacje z tym klientem nie powinniśmy pobierać od niego już tych dodatkowych danych, charakterystycznych dla PEP.
• W okresie przejściowym instytucje mogą zatem pobrać dodatkowe oświadczenia o statusie PEP z zastosowaniem nowej definicji z nowelizacji Ustawy AML (na tym etapie ogólnej) na razie od aktywnych klientów, których beneficjenci rzeczywiści lub oni sami zidentyfikowani zostali wcześniej jako posiadający status PEP.
• Instytucje obowiązane mogą także dokonać dodatkowego screeningu PEP klientów, jeżeli dysponują dostępem do odpowiednich narzędzi.
• Jeżeli uzyskane w ten sposób informacje wskażą na to, że w przypadku konkretnego klienta lub jego beneficjenta rzeczywistego nie mamy już do czynienia ze statusem PEP, to wydaje się, że możemy odejść od pobierania od tych podmiotów dodatkowych danych przy monitorowaniu stosunków gospodarczych.
• Pozostali klienci instytucji mogą zostać poinformowani o zmianie definicji ustawowej w ogólny sposób przewidziany przez instytucję dla kontaktu z klientami i poproszeni o odpowiednią informację, jeżeli uznają, że wpływa to na status PEP ich beneficjentów lub ich samych.
• Po wejściu w życie rzeczonego rozporządzenia Ministra Finansów rekomendowane będzie ponowne dokonanie screeningu PEP klientów oraz aktualizacja ich danych, w tym pobranie dodatkowych oświadczeń PEP już przy zastosowaniu pełnej definicji z wykazem stanowisk i funkcji wskazanych w rozporządzeniu.

 

Data wpisu: 24 maja 2021

Rozszerzenie zakresu przedmiotowego

• Instytucje będą odpowiadały już nie tylko za niewyznaczenie MLRO, ale także za niewyznaczenie członka organu zarządzającego instytucji obowiązanej, odpowiedzialnego za wykonanie obowiązków ustawowych.
• Kara administracyjna będzie mogła zostać nałożona dodatkowo również za: niezachowanie w tajemnicy informacji o planowanym wszczęciu oraz o prowadzeniu analiz dotyczących prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, niewykonanie zaleceń pokontrolnych wydanych przez GIIF, brak uzyskania zezwolenia na utworzenie oddziału lub przedstawicielstwa w państwie trzecim wysokiego ryzyka oraz niezastosowanie się do decyzji GIIF albo KNF w tym zakresie.
• Dodatkowo, wprowadzona zostanie kara, która będzie mogła być nałożona na beneficjenta rzeczywistego, który nie dostarczy podmiotowi zobowiązanemu do dokonania zgłoszenia do CRBR wszelkich niezbędnych dokumentów i informacji lub poda informacje niezgodne ze stanem faktycznym. Taka osoba będzie mogła zostać ukarana karą pieniężną w wysokości do 50 000 zł.
• Kara pieniężna w wysokości do 100 000 zł będzie mogła zostać nałożona również na: podmiot prowadzący działalność na rzecz spółek lub trustów, który wykonuje tę działalność bez uzyskania wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów, podmiot prowadzący działalność w zakresie walut wirtualnych, który wykonuje tę działalność bez uzyskania wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych.

 

Rozszerzenie zakresu przesłanek

Do nowelizacji dodano punkt, zgodnie z którym o wyższym ryzyku ML/TF może świadczyć także to, że klient jest rezydentem:

• państwa trzeciego wysokiego ryzyka,
• państwa określanego przez wiarygodne źródła jako państwo o wysokim poziomie korupcji lub innego rodzaju działalności przestępczej, państwo finansujące lub wspierające popełnianie czynów o charakterze terrorystycznym, lub z którym łączona jest działalność organizacji o charakterze terrorystycznym lub
• państwa, w stosunku do którego ONZ lub UE podjęły decyzję o nałożeniu sankcji lub szczególnych środków ograniczających.

O wyższym ryzyku ML/TF świadczyć będzie także:

powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z ropą naftową, bronią, metalami szlachetnymi, produktami tytoniowymi, artefaktami kulturowymi, kością słoniową, gatunkami chronionymi lub innymi przedmiotami o znaczeniu archeologicznym, historycznym, kulturowym i religijnym lub o szczególnej wartości naukowej,

powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z klientem będącym obywatelem państwa trzeciego i ubiegającym się o prawo pobytu lub obywatelstwo w państwie członkowskim w zamian za transfery kapitałowe, nabycie nieruchomości lub obligacji skarbowych lub inwestycje w podmioty o charakterze korporacyjnym w danym państwie członkowskim.

Wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego

Nowelizacja wprowadzi także listę wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego, które instytucja musi stosować jako niezbędne minimum wobec klientów pochodzących z państwa trzeciego wysokiego ryzyka, tj.:

1) instytucja uzyskuje dodatkowe informacje o:

a) kliencie oraz beneficjencie rzeczywistym

b) zamierzonym charakterze stosunków gospodarczych

2) instytucja uzyskuje informacje o źródle majątku klienta oraz beneficjenta rzeczywistego i źródle pochodzenia wartości majątkowych pozostających w dyspozycji klienta oraz beneficjenta rzeczywistego w ramach stosunków gospodarczych lub transakcji

3) instytucja uzyskuje informacje o przyczynach i okolicznościach zamierzonych lub przeprowadzonych transakcji

4) instytucja uzyskuje akceptację kadry kierowniczej wyższego szczebla na nawiązanie lub kontynuację stosunków gospodarczych

5) instytucja intensyfikuje liczbę oraz częstotliwość monitorowania stosunków gospodarczych oraz zwiększenie liczby transakcji typowanych do dalszej analizy.

Gdzie znaleźć projekt?

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL) pojawił się projekt Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykazu krajowych stanowisk i funkcji publicznych będących eksponowanymi stanowiskami politycznymi (PEP). Projekt został skierowany do opiniowania w dniu 31 maja br. W przepisach końcowych wskazano, że rozporządzenie ma wejść w życie w dniu 31 października 2021 r., tj. w pierwszym dniu obowiązywania przepisu z ustawy AML, która upoważni Ministra Finansów do wydania tego rozporządzenia. Projekt rozporządzenia dostępny jest tutaj >

Co znajduje się w projekcie?

§ 2 projektu rozporządzenia w 192 punktach (wraz z podpunktami) wymienia konkretne funkcje i stanowiska, których piastuni mieliby być uważani za PEP od momentu wejścia rozporządzenia w życie. Projekt będzie jeszcze opiniowany przez wszystkie jednostki, w których funkcje lub stanowiska znalazły się na liście wskazanej w projekcie. Jednostki nadsyłać mają odpowiedzi w ciągu 7 dni od dnia odbioru pisma Ministra Finansów. W ciągu kilku kolejnych dni na stronie RCL zaczną się więc pojawiać opinie poszczególnych jednostek. Oznacza to, że docelowo zaproponowana przez Ministra Finansów lista może ulec nieznacznej modyfikacji.

 

Wpis z 14 czerwca 2021

Jak będzie wyglądać procedura?

31 października 2021 r. wejdą w życie przepisy, wg których utworzenie przez instytucję obowiązaną oddziału lub przedstawicielstwa w państwie trzecim wysokiego ryzyka, zidentyfikowanym jako takie przez KE, wymagać będzie uzyskania zezwolenia GIIF albo KNF (w przypadku instytucji obowiązanych przez nią nadzorowanych).

Wniosek o zezwolenie na utworzenie oddziału lub przedstawicielstwa w państwie trzecim wysokiego ryzyka składany będzie przez instytucję obowiązaną bezpośrednio do GIIF albo odpowiednio KNF. We wniosku trzeba będzie wskazać m.in. informację o rozwiązaniach zapewniających przestrzeganie przez oddział lub przedstawicielstwo obowiązków z zakresu ML/TF odpowiadających wymogom wynikającym z przepisów UE.

Informacja ta będzie kluczowa, ponieważ w razie uznania tych rozwiązań za niewystarczające, organ wyda decyzję o odmowie udzielenia zezwolenia.

Nawet jeżeli decyzja organu będzie pozytywna i instytucja uzyska zezwolenie na utworzenie oddziału lub przedstawicielstwa w państwie trzecim wysokiego ryzyka, GIIF albo odpowiednio KNF będą mogły nałożyć na instytucję obowiązaną dodatkowo obowiązek wprowadzenia zaostrzonych wymogów w zakresie nadzoru nad oddziałem/przedstawicielstwem lub audytu zewnętrznego.

W procesie wydawania decyzji organ będzie zobowiązany do wzięcia pod uwagę międzynarodowych zobowiązań UE oraz informacji pochodzących z ewaluacji, ocen lub raportów sporządzanych przez organy lub organizacje międzynarodowe zajmujące się ML/TF.

Do decyzji zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

O wydaniu którejkolwiek z decyzji GIIF i KNF będą musiały informować KE.

 

Wpis z 21 czerwca 2021

Dlaczego należy aktualizować?

Do 31 października 2021 r. instytucje obowiązane powinny dokonać aktualizacji wewnętrznej procedury AML obowiązującej w ich organizacjach.

Nowe przepisy wprowadzają m.in. obowiązek bieżącej weryfikacji oraz, w razie potrzeby, aktualizacji procedury.

Trudno wyobrazić sobie, że wcześniej instytucje obowiązane wykazujące się należytą starannością nie podejmowały takich działań. Niebawem jednak stanie się to także obowiązkiem ustawowym. Ustawodawca nie definiuje, jak rozumieć „potrzebę”.

Decyzję, kiedy sytuacja wymagać będzie dokonania aktualizacji, pozostawia się instytucji obowiązanej. Można przyjąć, że będą to na pewno sytuacje, w których następuje zmiana przepisów regulujących przeciwdziałanie ML/TF czy pojawienie się nowych wytycznych lub rekomendacji instytucji nadzorujących – ale nie tylko. Także każda zmiana kwestii organizacyjnych wewnątrz podmiotu, która ma wpływ na ryzyko AML, powinna wymagać co najmniej weryfikacji procedury, a czasem także jej aktualizacji.

Rozszerzenie katalogu wątków, które powinna regulować procedura AML

Nowe przepisy rozszerzą wprost listę wątków, które ustawa AML nakazuje uregulować w procedurze, o zasady: odnotowywania rozbieżności między informacjami zgromadzonymi w CRBR a informacjami o beneficjentach rzeczywistych klienta ustalonymi w związku ze stosowaniem ustawy AML, dokumentowania utrudnień stwierdzonych w związku z weryfikacją tożsamości beneficjenta rzeczywistego oraz czynności podejmowanych w związku z identyfikacją jako beneficjenta rzeczywistego osoby fizycznej zajmującej wyższe stanowisko kierownicze.

Nie oznacza to oczywiście, że aktualizacja wewnętrznej procedury AML w związku z wejściem w życie nowych przepisów AML może ograniczyć się jedynie do powyższych kwestii.

Waga ostatnich zmian wymaga bezdyskusyjnie weryfikacji procedury z uwzględnieniem ich wszystkich, a następnie aktualizacji, jeżeli instytucja uzna to za zasadne.

 

Wpis z 28 czerwca 2021

Czego dotyczy Komunikat nr 31?

GIIF opublikował Komunikat nr 31, w którym odniósł się do działań podejmowanych przez instytucje obowiązane w przypadku realizacji przez klienta transakcji niezgodnych z wiedzą tej instytucji o kliencie, rodzaju i zakresie prowadzonej przez niego działalności.

GIIF podkreśla, że znowelizowane przepisy ustawy AML wskazują wprost, że w przypadku ujawnienia transakcji: 1) skomplikowanych lub 2) opiewających na wysokie kwoty, które nie są uzasadnione okolicznościami przeprowadzenia transakcji, lub 3) przeprowadzanych w nietypowy sposób, lub 4) wydających się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego – instytucje obowiązane podejmują działania w celu wyjaśnienia okoliczności, w jakich przeprowadzono te transakcje, oraz w przypadku transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych intensyfikują bieżące monitorowanie klienta w odniesieniu do stosunków gospodarczych, w ramach których te transakcje zostały przeprowadzone.

Transakcje nietypowe dla klienta

GIIF wskazuje, że instytucja obowiązana nie może opierać swojej wiedzy o kliencie wyłącznie na podstawie jego wcześniejszych transakcji lub deklaracji.

Działalność klienta, która odbiega od posiadanych przez instytucję obowiązaną informacji (złożonych przez klienta oświadczeń, deklaracji lub dokumentów) wymaga natychmiastowego zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego, w tym aktualizacji dokumentów i danych.

Instytucja obowiązana jest zobligowana zapewnić, że transakcje przeprowadzane w ramach stosunków gospodarczych są zgodne z wiedzą tej instytucji o kliencie.

Instytucja musi zapewnić, że wykonywane przez klienta transakcje są zgodne z ustalonym profilem tego klienta.

Elementy profilu klienta

Na profil klienta składają się następujące elementy:

• wartość transferowanych środków (instytucja obowiązana zapewnia, że wartość rzeczywistych transakcji nie odbiega od deklaracji klienta lub przedłożonych przez niego dokumentów),
• częstotliwość dokonywania transakcji (instytucja obowiązana zapewnia, że częstotliwość rzeczywistych transakcji nie odbiega od deklaracji klienta lub przedłożonych przez niego dokumentów), 
• rodzaj transakcji (instytucja obowiązana zapewnia, że transakcje przeprowadzane przez klienta są zgodne z rodzajem transakcji wskazanych w deklaracji klienta), 
• przedmiot transakcji (instytucja obowiązana zapewnia, że transakcje przeprowadzane przez klienta są zgodne z zadeklarowanym przez niego profilem działalności), 
• kierunek/kraj transakcji (instytucja obowiązana zapewnia, że kierunek/kraj transakcji przeprowadzanych za pośrednictwem rachunku jest zgodny z kierunkami/krajami transakcji wskazanymi w deklaracji klienta).

Konsekwencja niepodejmowania omawianych działań

Brak podejmowania wskazanych działań przez instytucje obowiązane w takich i podobnych sytuacjach jest uznawany przez GIIF za nieprzestrzeganie przez instytucję obowiązaną postanowień ustawy AML.

Całość Komunikatu nr 31 dostępna jest tutaj > 

 

Wpis z 5 lipca 2021

Czego dotyczy Raport FATF?

28 czerwca 2021 r. FATF opublikowała raport dotyczący prania pieniędzy pochodzących z przestępstw przeciwko środowisku.

Jak zauważa FATF, przestępstwa związane z leśnictwem, nielegalne wydobycie czy handel odpadami są niezwykle dochodowym przedsięwzięciem przestępczym, przynoszącym miliardowe zyski każdego roku. Praktyki te podsycają korupcję i zbiegają się z wieloma innymi poważnymi i zorganizowanymi przestępstwami, takimi jak oszustwa podatkowe, handel narkotykami i praca przymusowa.

Raport identyfikuje metody, które przestępcy wykorzystują do prania benefitów z przestępstw przeciwko środowisku, ale również narzędzia, które sektor publiczny i prywatny mogą zastosować w celu przerwania tej działalności.

FATF podkreśla, że przestępczość przeciwko środowisku jest przestępstwem tzw. "niskiego ryzyka, wysokiej nagrody” (low risk, high reward). W wielu krajach lekkie sankcje za przestępstwa przeciwko środowisku wraz z ograniczonymi wysiłkami w zakresie śledzenia i usuwania zysków sprawiają, że jest to lukratywne i bezpieczne źródło dochodów dla przestępców.

Co może zrobić sektor publiczny?

FATF podkreśla, że kraje powinny:

• Rozważyć ryzyko nadużywania przez przestępców krajowego sektora finansowego i niefinansowego do ukrywania dochodów z przestępstw przeciwko środowisku. Powinność ta rozciąga się także na kraje nieposiadające krajowych zasobów naturalnych, ponieważ doświadczenia FATF pokazują, że przestępcy ukrywają dochody z tych przestępstw w różnych regionach. 
• Wzmocnić współpracę międzynarodową pomiędzy śledczymi a organami zajmującymi się przestępstwami przeciwko środowisku w celu wykrywania i prowadzenia dochodzeń finansowych dotyczących przestępstw przeciwko środowisku. Obejmuje to współpracę z ich zagranicznymi odpowiednikami w celu wymiany informacji, a także ułatwienia ścigania i odzyskiwania aktywów, które są przenoszone i przechowywane za granicą.

Co może zrobić sektor prywatny?

• Zdaniem FATF także sektor prywatny ma ważną rolę do odegrania w wykrywaniu przepływów finansowych pochodzących z przestępstw przeciwko środowisku. Raport FATF identyfikuje dobre praktyki i wskaźniki ryzyka, które mają pomóc sektorowi finansowemu i niefinansowemu w wykrywaniu potencjalnych przypadków prania takich środków.
• FATF podkreśla, że będzie nadal koncentrować się na przestępstwach środowiskowych.
• We wrześniu 2021 r. FATF planuje zorganizować publiczne webinarium dla interesariuszy pozarządowych w celu omówienia wniosków z dotychczasowych ustaleń. Całość Raportu dostępna jest tutaj >> 

Wpis z 12 lipca 2021

Jakie zdanie na temat nowych technologii ma FATF?

1 lipca 2021 r. FATF opublikowała raport dotyczący zastosowania nowych technologii w procesach AML/CTF. Zdaniem FATF nowe technologie mogą poprawić szybkość, jakość i skuteczność środków zwalczania ML/TF.

Co ważne FATF podkreśla, że nowe technologie mogą pomóc instytucjom finansowym i organom nadzoru w ocenie zagrożeń ML/TF w sposób bardziej dokładny, terminowy i kompleksowy.

Zdaniem FATF nowe technologie oraz innowacyjne produkty i usługi, o ile są wdrażane w sposób odpowiedzialny i oparty na analizie ryzyka, mogą również przyczynić się do poprawy integracji finansowej, włączając większą liczbę podmiotów do regulowanego systemu finansowego, a tym samym wzmacniając skuteczność środków AML/CFT.

Pełna treść Raportu FATF wraz ze streszczeniem dostępne są tutaj >> 

Jakie informacje zawiera Raport?

Raport identyfikuje pojawiające się i dostępne rozwiązania oparte na nowych technologiach.

Wskazuje na niezbędne warunki, polityki i praktyki, które muszą istnieć, aby z powodzeniem wykorzystać nowe technologie w celu poprawy skuteczności i efektywności AML/CFT.

Autorzy Raportu analizują również przeszkody, które mogą stanąć na drodze do pomyślnego wdrożenia nowych technologii.

Nowe technologie dla AML/CFT odnoszą się do:

• innowacyjnych metod i procesów, które są wykorzystywane do osiągnięcia celów związanych ze skutecznym wdrożeniem wymogów AML/CFT lub
•  innowacyjnych sposobów wykorzystania ustalonych procesów opartych na technologii w celu spełnienia obowiązku AML/CFT. 

Raport analizuje zastosowanie m.in. sztucznej inteligencji (AI), API czy też rozwiązań cyfrowych dla CDD.

Proponowane działania dla sektora publicznego

Wraz z Raportem FATF opublikowała proponowane działania dla sektora publicznego w celu wspierania nowych technologii dla AML/CFT, które dostępne są tutaj >>

FATF wskazuje, że sektor publiczny powinien podjąć następujące działania:

• Tworzenie środowiska sprzyjającego odpowiedzialnym innowacjom w celu zwiększenia efektywności AML/CFT 
• Zapewnienie prywatności i ochrony danych przy wdrażaniu nowych technologii 
• Promowanie innowacji w zakresie AML/CFT, które wspierają inkluzję finansową poprzez projektowanie 
• Opracowywanie i komunikowanie polityk i podejść regulacyjnych do innowacji, które są elastyczne, neutralne technologicznie, oparte na doświadczeniach i zgodne z podejściem opartym na ryzyku
• Sprawowanie świadomego nadzoru
• Promowanie i ułatwianie współpracy

 

Co zawiera pakiet legislacyjny?

20 lipca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała pakiet legislacyjny mający na celu umocnienie systemu walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu w państwach Unii Europejskiej. Pełną komunikację dotyczącą pakietu znajdą Państwo tutaj >>

Ogłoszenie pakietu to pierwszy krok w realizacji zobowiązań Komisji do ochrony obywateli i systemu finansowego UE przed praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, do czego zobowiązała się ona w tzw. „Action plan”, wydanym w maju 2020 r.

Celem realizacji tych zobowiązań jest poprawa wykrywalności podejrzanych transakcji i działań oraz zlikwidowanie luk prawnych wykorzystywanych przez przestępców do prania nielegalnie zdobytych środków finansowych.

Elementy pakietu

Utworzenie nowego organu UE, który przekształci nadzór w zakresie AML/CTF w UE i wzmocni współpracę między jednostkami analityki finansowej (FIU).

Będzie on centralnym organem koordynującym działania organów krajowych w celu zapewnienia prawidłowego i spójnego stosowania przepisów UE przez sektor prywatny.

Uchwalenie nowego rozporządzenia, które będzie zawierało bezpośrednio stosowane przepisy, w tym w zakresie należytej staranności wobec klienta i beneficjentów rzeczywistych.

Uchwalenie Dyrektywy VI AML, zastępującej obowiązującą Dyrektywę IV AML, która zawierać będzie przepisy, które będą transponowane do prawa krajowego – m.in. przepisy dotyczące krajowych organów nadzoru i jednostek analityki finansowej w państwach członkowskich. Zmiana Rozporządzenia 2015/847/UE w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych w celu śledzenia transferów kryptowalut.

Co dalej

Na stronie Komisji Europejskiej czytamy, że pakiet legislacyjny zostanie teraz omówiony przez Parlament Europejski i Radę. Komisja ma nadzieję, że proces legislacyjny przebiegnie szybko.

Organ ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy powinien rozpocząć działalność w 2024 r., a prace związane z bezpośrednim nadzorem rozpoczną się nieco później, po transpozycji dyrektywy i rozpoczęciu stosowania nowych przepisów.

Co najważniejsze, KE opublikowała projekty wszystkich aktów prawnych, które wprowadzać mają zmiany.

W kolejnych publikacjach z cyklu „AML o’clock” pochylimy się nad każdym z tych projektów i w bardziej szczegółowy sposób wskażemy Państwu najważniejsze zmiany, które mają zostać wprowadzone nowym pakietem legislacyjnym.

Wpis z 26 lipca 2021 

Jaki jest główny cel Rozporządzenia?

20 lipca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała pakiet legislacyjny mający na celu umocnienie systemu walki z ML/TF w państwach Unii Europejskiej. Jednym z opublikowanych dokumentów jest projekt Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przeciwdziałania wykorzystywaniu systemu finansowego w celu prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (Rozporządzenie AML).

Rozporządzenie AML ustanawia zasady dotyczące: środków, które mają być stosowane przez instytucje obowiązane w celu zapobiegania ML/TF; wymogów dotyczących zachowania przejrzystości w zakresie identyfikacji i weryfikacji beneficjentów rzeczywistych; środków mających na celu ograniczenie niewłaściwego wykorzystywania instrumentów na okaziciela.

Rozporządzenie ma zastąpić przepisy materialne obecnie obowiązującej Dyrektywy AML (i zarówno Ustawy AML).Jego przepisy stosowane będą wprost w każdym państwie członkowskim UE.

Podstawowe zmiany merytoryczne

• Projekt Rozporządzenia usuwa z katalogu instytucji obowiązanej przedsiębiorców przyjmujących lub dokonujących płatności za towary w gotówce o wartości równej lub mniejszej niż 10 000 euro, natomiast dodaje m.in.: przedsiębiorców uczestniczących w obrocie metalami i kamieniami szlachetnymi; dostawców usług finansowania społecznościowego (crowdfunding); dostawców usług dotyczących kryptoaktywów.
• Zgodnie z Projektem na KE nałożony zostanie obowiązek identyfikacji państw trzecich, które nie są jeszcze uznawane za państwa trzecie wysokiego ryzyka, lecz identyfikuje się luki w ich systemach przeciwdziałania ML/TF.
• W projekcie obniżono próg wartości transakcji okazjonalnej, w związku z którą instytucja obowiązana musi zastosować środki bezpieczeństwa finansowego – zamiast dotychczasowej wartości 15 000 euro lub większej, próg miałby zostać ustanowiony na poziomie 10 000 euro.
• Projekt wprowadzi listę uproszczonych środków bezpieczeństwa finansowego. Zawiera również listę środków wzmożonych.
• Drobne zmiany dotyczyć będą katalogu danych, które instytucja obowiązana musi ustalić, stosując środek bezpieczeństwa finansowego w postaci identyfikacji klienta i beneficjenta rzeczywistego.
• Dodatkowo, instytucja będzie musiała podjąć działania wskazane w Rozporządzeniu AML, które pozwolą jej zrozumieć cel i naturę relacji biznesowej, a także aktualizować dane klienta nie rzadziej niż co 5 lat.
• Projekt dzieli PEP na cztery kategorie pod względem ich przynależności: (i) PEP z państw członkowskich, (ii) PEP z organizacji międzynarodowych, (iii) PEP z organów Unii Europejskiej, (iv) PEP z państw trzecich. Projekt wskazuje też rodzaje stanowisk dla każdej kategorii.
• Projekt wprowadza także zmiany dotyczące beneficjentów rzeczywistych. Przykładowo państwa trzecie będą zobowiązane do zgłoszenia informacji o ich beneficjentach rzeczywistych w przypadku, gdy podmioty te nawiązują stosunki gospodarcze z instytucją obowiązaną albo uzyskują prawo własności nieruchomości na terytorium państwa członkowskiego. Będzie także należało zgłaszać faktycznego właściciela akcji na okaziciela lub faktycznego zarządcę przedsiębiorstwa.
• Autorzy projektu pochylają się także nad kwestią ochrony danych osobowych w całym procesie KYC/CDD. 
• Wprowadzone zostaną m.in. dodatkowe wymogi dotyczące przetwarzania danych wrażliwych oraz danych osobowych o wyrokach skazujących i czynach zabronionych.
• Projekt precyzuje, jakie elementy powinny zostać zawarte w wewnętrznej dokumentacji AML/CFT. Uszczegółowiony zostanie zakres obowiązków członka zarządu ds. AML/CFT oraz MLRO.
• Projekt dotyka także kwestii outsourcingu, a mianowicie rozszerza tę regulację, wskazuje listę kluczowych zadań instytucji, które nie mogą być przedmiotem outsourcingu, nakłada obowiązek zapewnienia, że insourcer stosuje środki i procedury przyjęte przez instytucję.

 

Wpis z 2 sierpnia 2021

Jaki jest główny cel Dyrektywy?

20 lipca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała pakiet legislacyjny mający na celu umocnienie systemu walki z ML/TF w państwach Unii Europejskiej. W poprzednim wpisie wskazywaliśmy podstawowe zmiany merytoryczne, które miałyby zostać wprowadzone Rozporządzeniem mającym zastąpić przepisy materialne obecnie obowiązujących aktów. Dziś pochylamy się nad treścią projektu Dyrektywy, która będzie transponowana do prawa krajowego państw unijnych, regulując m.in. takie kwestie, jak funkcjonowanie krajowych organów nadzoru i jednostek analityki finansowej w państwach członkowskich. Dyrektywa uzupełni obszary nieuregulowane Rozporządzeniem. Dyrektywa regulować będzie przede wszystkim kwestie formalne dotyczące współpracy organów będących elementami systemu AML/CTF na terenie UE.

Jakich obszarów dotyka Dyrektywa?

Dyrektywa, której projekt przedstawiono, ustanawia zasady dotyczące: środków mających zastosowanie do sektorów narażonych na ML/TF na poziomie krajowym; identyfikacji ryzyka związanego z ML/TF na poziomie UE i państw członkowskich; tworzenia i dostępu do rejestrów beneficjentów rzeczywistych, rachunków bankowych i nieruchomości; obowiązków i zadań jednostek analityki finansowej (FIU); obowiązków i zadań organów zaangażowanych w nadzór nad podmiotami zobowiązanymi, współpracy między właściwymi organami oraz współpracy z organami objętymi innymi aktami UE.

Co może bezpośrednio dotykać instytucje obowiązane?

Projekt Dyrektywy wskazuje, że jeżeli krajowa ocena ryzyka przeprowadzona przez państwa członkowskie wykaże, że oprócz instytucji obowiązanych wymienionych w Rozporządzeniu, również podmioty z innych sektorów są narażone na ryzyko ML/TF, państwa członkowskie będą mogły podjąć decyzję o stosowaniu wymogów Rozporządzenia także wobec tych dodatkowych podmiotów. Projekt zakłada, że w przypadku wykrycia rozbieżności między danymi beneficjentów rzeczywistych klientów wskazanych w CRBR a danymi podanymi przez tych klientów, instytucja obowiązana będzie musiała je raportować do FIU. 31 października br. wejdzie w życie przepis ustawy AML, który wprowadza ten obowiązek, a który krytykowany jest przez rynek. Musimy więc założyć, że zostanie utrzymany. Dyrektywa nakazuje państwom członkowskim wdrożyć centralne rejestry lub centralne elektroniczne systemy wyszukiwania danych, które umożliwiają identyfikację w odpowiednim czasie wszelkich osób fizycznych lub prawnych posiadających lub kontrolujących rachunki płatnicze i rachunki bankowe identyfikowane przez IBAN. W Polsce rejestrem takim ma być m.in. System Informacji Finansowej. Rynek czeka na ustawę regulującą tę kwestię.

Projekt Dyrektywy wymaga od państw członkowskich, aby wprowadzane przez nie regulacje dotyczące AML/CTF nakazywały organom nadzorczym stosowanie zasady „risk-based approach” przy wykonywaniu nadzoru. Zapisanie takiego wymogu wprost należy uznać za korzystne dla instytucji obowiązanych. Dyrektywa wskazuje, jakiego rodzaju sankcje administracyjne za naruszenie przepisów AML/CTF powinny wprowadzić państwa członkowskie. Sankcje mają dotyczyć głównie sytuacji naruszenia przepisów dotyczących procesu KYC/CDD, zgłaszania podejrzanych transakcji, przechowywania informacji i danych oraz kontroli wewnętrznych. Kary pieniężne proponowane w projekcie Dyrektywy nie powinny być co do zasady niższe niż dwukrotność kwoty korzyści uzyskanej w wyniku naruszenia - jeżeli korzyść taką można ustalić - lub wynosiły będą co najmniej 1 000 000 euro.

Wpis z 9 sierpnia 2021

Czym zajmie się nowy organ?

• 20 lipca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała pakiet legislacyjny mający na celu wzmocnienie systemu walki z ML/TF w państwach Unii Europejskiej.
• Głównym elementem pakietu jest utworzenie nowego organu UE, który przekształci nadzór w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy/finansowaniu terroryzmu w UE i wzmocni współpracę między jednostkami analityki finansowej (FIU). Będzie on centralnym organem koordynującym działania organów krajowych w celu zapewnienia prawidłowego i spójnego stosowania przepisów UE przez sektor prywatny.
• Organ zostanie utworzony na mocy Rozporządzenia Parlamentu UE i Rady.
• Projekt rozporządzenia jest częścią pakietu legislacyjnego opublikowanego przez Komisję. Komisja przyjęła, że organ zacznie działać 1 stycznia 2023 r.
• Oficjalna nazwa organu to „Authority for Anti-Money Laundering and Countering the Financing of Terrorism”, co można przetłumaczyć jako „Urząd ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.”

Jakie będą główne cele organu?

• Głównym celem Urzędu będzie ochrona interesu publicznego, stabilności systemu finansowego UE i dobrego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez: zapobieganie wykorzystywaniu systemu finansowego UE do celów ML/TF, identyfikację i ocenę ryzyka ML/TF na rynku wewnętrznym, jak również ryzyk i zagrożeń pochodzących spoza UE, które mają lub mogą mieć wpływ na rynek wewnętrzny UE, zapewnienie wysokiej jakości nadzoru w obszarze AML/CFT na całym rynku wewnętrznym, harmonizację praktyk w zakresie wykrywania transgranicznych podejrzanych przepływów środków pieniężnych lub działalności przez FIU, wspieranie i koordynowanie wymiany informacji między FIU oraz między FIU a innymi organami
• Urząd będzie miał następujące zadania: monitorowanie sytuacji na rynku wewnętrznym oraz ocena zagrożenia, podatności i ryzyka w odniesieniu do ML/TF, monitorowanie rozwoju sytuacji w państwach trzecich oraz ocena zagrożeń, podatności i ryzyka w odniesieniu do ich systemów AML/CFT, gromadzenie informacji pochodzących z własnych działań nadzorczych organu dotyczących słabych punktów w stosowaniu przepisów AML/CFT przez instytucje obowiązane, tworzenie i aktualizacja bazy danych AML/CFT zawierającej informacje zebrane od krajowych organów nadzoru, a następnie ich analiza i udostępnianie na zasadzie ścisłej poufności, wzmacnianie wymiany informacji między podmiotami zobowiązanymi a organami publicznymi, podejmowanie działań określonych w innych aktach prawnych (rozumieć należy przez to głównie nowe Rozporządzenie AML oraz Dyrektywę AML).

Jaki będzie status organu?

• Urząd będzie traktowany jako organ UE i będzie posiadał osobowość prawną. W każdym państwie członkowskim Urząd będzie posiadał zdolność prawną o najszerszym zakresie przyznawaną osobom prawnym na mocy prawa krajowego.
• Organ będzie reprezentowany przez przewodniczącego („chair”). Urząd będzie posiadał uprawnienia nadzorcze i kontrolne wobec wybranych instytucji obowiązanych, a także będzie upoważniony do nakładania kar i sankcji finansowych.

 

Wpis z 16 sierpnia 2021

Dlaczego ankieta?

• Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu (KOR) została opublikowana 17 lipca 2019 r.
• Zgodnie z Ustawą AML GIIF ma obowiązek weryfikować aktualność KOR nie rzadziej niż co 2 lata.
• Jednym z elementów, które wykorzystał GIIF w 2019 r.,były wyniki ankiety z 2017 r. kierowanej do instytucji obowiązanych i organów nadzoru.
• Od instytucji obowiązanych otrzymano jedynie 85 odpowiedzi, z czego ponad 70% stanowiły banki.
• W ankiecie wzięły udział głównie podmioty finansowe.
• W dniu 19 sierpnia 2021 r. GIIF opublikował kolejną ankietę kierowaną do instytucji obowiązanych, które uczestniczą w systemie AML/CFT w Polsce, dotyczącą aspektów związanych z tworzoną aktualizacją KOR. Odpowiedzi udzielone przez instytucje obowiązane zostaną wykorzystane przez GIIF w trakcie tworzenia aktualizacji. Link do ankiety znajduje się tutaj >>

Co zawiera ankieta?

W ankiecie GIIF pyta instytucje m.in.: o kategorie działalności najczęściej wykorzystywanych do ML/TF; o produkty i usługi generujące ryzyko ML/TF; czy obowiązujące przepisy regulują w wystarczający sposób obowiązki i uprawnienia GIIF, samych instytucji obowiązanych, organów ścigania etc.; jakie kwestie powinny być uregulowane dodatkowo w przepisach AML; jak instytucje oceniają współpracę z GIIF, organami nadzoru, organami ścigania (jest miejsce na komentarze); na jakie ryzyka ML/TF najbardziej narażona jest instytucja obowiązana wypełniająca ankietę; o trendy w zakresie ryzyka ML/TF, które zaobserwowała instytucja w ostatnich 2 latach.

Dlaczego warto wypełnić ankietę?

Jeżeli reprezentują Państwo instytucję obowiązaną, warto, aby wypełnili Państwo ankietę i przekazali GIIF swoje uwagi. Dlaczego? GIIF, przygotowując aktualizację KOR, oprze się wtedy również na Państwa opinii. Aby aktualizacja odzwierciedlała, jak faktycznie wygląda rynek, potrzebne są głosy przedstawicieli wszystkich instytucji obowiązanych (z branży finansowej i pozafinansowej). Ankieta to także okazja do dokonania oceny współpracy z GIIF, jakości przepisów AML/CFT i wskazania obszarów do poprawy.

 

Wpis z 23 sierpnia 2021

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Nowelizacja Ustawy AML z 30 kwietnia 2021 r. wprowadziła nowe regulacje dotyczące działalności na rzecz spółek lub trustów (art. 2 ust. 1 pkt. 16 Ustawy AML) oraz działalności w zakresie walut wirtualnych (art. 2 ust. 1 pkt 12 Ustawy AML), które wejdą w życie z końcem października 2021 r. Oba rodzaje działalności będą wymagały wpisu do odpowiedniego Rejestru prowadzonego przez Ministra Finansów. Główne zasady działania Rejestrów określa nowelizacja Ustawy AML oraz rozporządzenia, które mają wejść w życie 31 października 2021 r. Zgodnie z nowelizacją Ustawy AML przedsiębiorcy, którzy w dniu wejścia ww. przepisów wykonują działalność na rzecz spółek lub trustów oraz działalność w zakresie walut wirtualnych, są obowiązani dostosować ją do nowych wymogów w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tych przepisów, tj. do 30 kwietnia 2022 r.

Jak będzie można dokonać wpisu?

Wpisu do rejestru działalności będzie trzeba dokonać na podstawie wniosku przedsiębiorcy wniesionego elektronicznie – w formie udostępnionego przez MF formularza, który zawiera: imię i nazwisko albo nazwę (firmę); numer w rejestrze przedsiębiorców w KRS, o ile taki numer został nadany, oraz NIP; wskazanie usług świadczonych odpowiednio na rzecz spółek lub trustów albo w zakresie walut wirtualnych; kwalifikowany podpis elektroniczny, podpis zaufany albo podpis osobisty składającego wniosek. Do wniosku będzie należało dołączyć oświadczenie przedsiębiorcy, zgodnie z którym dane zawarte we wniosku są kompletne i zgodne z prawdą, a także, że przedsiębiorcy znane są warunki wykonywania odpowiednio ww. działalności, oraz że spełnia dodatkowe warunki, których wymaga Ustawa AML w przypadku danej działalności.

Jakie dodatkowe wymogi nakłada nowelizacja?

Dodatkowo oba rodzaje działalności będą mogły być wykonywane jedynie przez: osobę fizyczną, która nie została prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwo, o którym mowa w art. 165a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub umyślne przestępstwo skarbowe, a także przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, w której wspólnicy, którym powierzono prowadzenie spraw spółki, lub uprawnieni do reprezentacji spółki, lub członkowie organów zarządzających nie zostali prawomocnie skazani za przestępstwo, o którym mowa wyżej, lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Osoby fizyczne będą obowiązane posiadać wiedzę lub doświadczenie związane odpowiednio z działalnością na rzecz spółek lub trustów albo w zakresie walut wirtualnych. Warunek ten będzie spełniony w przypadku ukończenia szkolenia lub kursu, obejmujących prawne lub praktyczne zagadnienia związane z daną działalnością, lub wykonywania przez co najmniej rok czynności związanych z daną działalnością – potwierdzonych odpowiednimi dokumentami.

Przedsiębiorca będzie także zobowiązany aktualizować dane w Rejestrze w przypadku ich zmiany w terminie 14 dni od dnia zajścia zdarzenia, które spowodowało zmianę tych danych oraz zawiadamiać MF pisemnie o zawieszeniu wykonywania działalności w terminie 14 dni od dnia zawieszenia jej wykonywania.

Podmiot prowadzący działalność na rzecz spółek lub trustów, lub podmiot prowadzący działalność w zakresie walut wirtualnych, które nie dopełniły obowiązku uzyskania wpisu do odpowiedniego rejestru działalności, podlegać mogą karze pieniężnej do wysokości 100 000 zł.

 

Wpis z 31 sierpnia 2021

Na czym ma polegać nowelizacja?

20 lipca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała pakiet legislacyjny mający na celu wzmocnienie systemu walki z ML/TF w państwach Unii Europejskiej. Jednym z elementów pakietu jest nowelizacja Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych. Rozporządzenie określa obecnie przepisy dotyczące informacji o płatnikach i odbiorcach, które towarzyszą transferom środków pieniężnych, w dowolnej walucie, do celów zapobiegania przypadkom ML/TF, wykrywania tych przypadków i prowadzenia dochodzeń w ich sprawie, w sytuacji gdy co najmniej jeden z dostawców usług płatniczych uczestniczących w danym transferze środków pieniężnych ma siedzibę w UE. Proponowane zmiany mają umożliwić śledzenie także transferów kryptoaktywów. Propozycję zmiany Rozporządzenia znajdą Państwo tutaj >>

Jak zdefiniowany zostanie transfer kryptoaktywów?

Po zmianie Rozporządzenia na jego podstawie możliwe będzie także śledzenie informacji o inicjatorach i beneficjentach transferów z udziałem kryptoaktywów, w sytuacji gdy co najmniej jeden z dostawców uczestniczących w danym transferze kryptoaktywa ma siedzibę w UE. Nowelizacja Rozporządzenia definiuje transfer kryptoaktywów jako każdą transakcję przeprowadzoną w imieniu inicjatora przynajmniej częściowo drogą elektroniczną, dokonywaną za pośrednictwem dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów i mająca na celu udostępnienie kryptoaktywów - za pośrednictwem dostawcy usług - beneficjentowi. Nie ma przy tym znaczenia, czy inicjator i beneficjent są tą samą osobą, oraz czy dostawca usług w zakresie kryptoaktywów inicjatora oraz beneficjenta to ten sam podmiot.

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Rozporządzenie nie będzie miało zastosowania do transferu kryptoaktywów między osobami fizycznymi. Projekt zmian do Rozporządzenia definiuje takie transfery jako transakcje między osobami fizycznymi, działającymi jako konsumenci, w celach innych niż handel, działalność gospodarcza lub zawodowa, bez wykorzystania lub zaangażowania dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów lub innej instytucji obowiązanej. Projekt wprowadza także szereg obowiązków dla dostawców usług dotyczących kryptoaktywów, m.in. w zakresie: informacji, jakie muszą towarzyszyć transferom kryptoaktywów; wykrywania braków w przekazywanych danych; raportowania braków lub niekompletnych informacji do jednostek analityki finansowej.

 

Wpis z 6 września 2021